Wat maakt een leven goed? Voor sommigen is geluk een warm bad of een kop koffie. Voor anderen ligt het in verbondenheid, gezondheid of het verwezenlijken van grote dromen. Maar hoe verhoudt geluk zich tot brede welvaart? En wat gebeurt er als we economische groei blijven verwarren met vooruitgang? Volgens Martijn Burger, professor Economics & Happiness aan de Erasmus Universiteit, verdient geluk een veel prominentere plek in het debat over brede welvaart. “Vanuit de wetenschap definiëren we geluk vaak als de balans tussen tevredenheid over het leven en het ervaren van positieve emoties,” zegt hij. “Gelukkige mensen ervaren doorgaans meer positieve dan negatieve gevoelens—maar dat betekent niet dat negatieve emoties waardeloos zijn. Ze helpen ons ook om goede momenten intenser te waarderen.”
Geluk is geen bijzaak
In het publieke debat wordt geluk vaak gezien als iets persoonlijks, ongrijpbaars—iets wat buiten de reikwijdte van beleid of economie valt. Maar die visie is te beperkt, stelt Burger. “Geluk is sterk verbonden met brede welvaart. Het is niet alleen afhankelijk van individuele keuzes, maar ook van externe condities: economische stabiliteit, sociale relaties, gezondheid, en de manier waarop we onze samenleving inrichten.”
En juist daar wringt het. “In rijke landen draagt economische groei nauwelijks nog bij aan het geluksgevoel van mensen,” legt hij uit. “Integendeel: de toegenomen werkdruk, sociale isolatie en milieuschade die met die groei gepaard gaan, werken vaak averechts. Toch blijven beleidsmakers en organisaties vasthouden aan het idee dat meer inkomen of meer productiviteit automatisch leidt tot een beter leven.”
Van winst naar welzijn
Dat geldt ook op de werkvloer. Werkgeluk blijkt direct invloed te hebben op productiviteit, verzuim en verloop, maar wordt nog te vaak als luxe of ‘HR-zorg’ gezien. “Veel organisaties zetten in op losse interventies zoals mindfulness of een vitaliteitsweek,” zegt Burger. “Maar zolang de organisatiecultuur niet verandert, blijft het symptoombestrijding. Echte verandering vraagt om structureel luisteren naar medewerkers en ruimte maken voor betekenisvol werk.”
Cultuur bepaalt wat we geluk noemen
Burger benadrukt bovendien dat geluk niet universeel is—en dat onze maatstaven cultureel gekleurd zijn. “Veel van de bekende geluksladders zijn gebaseerd op een westerse definitie van geluk: individueel, cognitief, en gericht op status of prestatie. Maar in veel Afrikaanse of Aziatische culturen draait geluk juist om rust, harmonie en verbondenheid met de gemeenschap. ‘Ik kan niet gelukkig zijn als mijn gemeenschap dat niet is’, hoor je daar vaker.”
Dat vraagt om een meer inclusieve kijk op geluk. “We moeten erkennen dat de westerse blik niet neutraal is. Meetinstrumenten moeten beter aansluiten op culturele contexten. Alleen dan kunnen we beleid maken dat écht recht doet aan wat mensen waardevol vinden in hun leven.”
De rol van verbondenheid
Een ander vaak vergeten component van geluk is sociale cohesie—met name in steden. “De sociale weefsels in stedelijke gebieden zijn de afgelopen decennia verzwakt,” stelt Burger. “Wat vroeger vanzelfsprekend was—elkaar ontmoeten in de buurt, verbondenheid voelen met je omgeving—is door individualisering en gentrificatie grotendeels verdwenen. En wat eenmaal weg is, komt maar moeilijk terug.”
Volgens Burger ligt daar een taak voor beleidsmakers. “Geluk vraagt niet alleen om economische maatregelen, maar ook om investeringen in ontmoeting, vertrouwen en verbondenheid. Dat is lastig meetbaar, maar van onschatbare waarde.”
Durven kiezen voor geluk
Brede welvaart dwingt ons tot lastige keuzes: tussen groei en rust, tussen rendement en relaties. Martijn Burger pleit ervoor om geluk niet langer als bijvangst te behandelen, maar als richtpunt. “We moeten durven vragen: wat levert het meeste geluk op? Dat geldt voor beleid, voor organisaties, en voor onszelf. Want uiteindelijk willen we allemaal hetzelfde: een lang én gelukkig leven.”
Als Unit Manager Werkleerbedrijven bij Stroomopwaarts MVS brengt René mensen die ver van de arbeidsmarkt staan in contact met werkgevers die zich inzetten voor maatschappelijk verantwoord ondernemen. Met vele jaren ervaring als zelfstandig ondernemer en directeur in de uitzendbranche weet hij hoe hij ruimte kan creëren voor ontwikkeling, werkplezier en duurzame participatie.
